Virüs Havada Asılı Mı Kalıyor?

Koronavirüs nasıl bulaşıyor sorusundan hareketle, aşağıda isimlerini verdiğim kurumlara* ait gerçek verilerle hazırlanmış olan 3 tane detaylı analizi sizinle paylaşmak istiyorum. Bu araştırma, Covid-19’un hava yoluyla ofislerde, restoranlarda ve otobüslerde nasıl bulaştığını ve nasıl önlenebileceğini çok güzel anlatıyor. Bundan sonra kapalı mekanlara girerken bir kez daha düşüneceksiniz. Koronavirüs nasıl bulaşıyor okuyun ve önlemlerinizi buna göre alın.

Üç COVİD-19 Salgın Analizi:

NE OLDU, NASIL ÖNLENİRDİ?
1.Ofis, 2. Restoran ve 3. Otobüs Örnekleri

Pandeminin başlangıcında, öksürdüğümüzde veya hapşırdığımızda dışarı attığımız büyük damlacıkların ana bulaşma aracı olduğuna inanılıyordu. Hatta bu büyük damlacıklar yere çabucak düştüğü için havadan bulaşma olasılığı düşük zannediliyordu. Bu nedenle WHO (Dünya Sağlık Örgütü) başlangıçta hata yapmış ve maske kullanımını önermemiştir. Ama artık en tehlikeli ve belki de tek bulaş yolunun hava yoluyla olduğunu biliyoruz.

Önemli not 1 : Örneklerde sözü geçen maskeler gerçek maskelerdir. Gerçek maskelerde üç tabaka olup orta tabakada “Meltblown” filtre vardır. Satın alacağınız kutunun üzerinde “Meltblown filtre” yazdığından emin olun çünkü kutu üzerindeki yazılar üreticiyi yasal olarak bağlamaktadır.
Önemli not 2: Çalışmada geçen “Aerosol” sözcüğü, içinde aktif virüs taşıyan ve havada saatlerce asılı kalabilen 100 mikrondan küçük damlacıkları tarif etmektedir.

1) OFİS – Koronavirüs nasıl bulaşıyor

Seul’de, Güney Kore’de bir çağrı merkezinin olduğu yere bakacağız. Enfeksiyon risk olasılığı şu ana faktörlerle çarpıldı: Kapalı bir alanda çok sayıda ve birbirine yakın insanların uzun süre temasta kalması.

Özetle, yerel yetkililerin yaptığı araştırmalar sonunda, binden fazla bina sakini ve ofis çalışanının bulunduğu 19 katlı bu binada enfekte olan insanların neredeyse tamamının 11. katta olduğu, dahası enfekte olanların yine neredeyse tamamının aynı odada çalıştığı ortaya çıktı. Binanın farklı katlarında çalışanların asansör ve lobi gibi ortak kullanım alanlarında birbirleri ile karşılaşmalarına ve bu karşılaşmaların bazen oldukça uzun sürmesine rağmen virüsün yayılması büyük ölçüde masalarda oturan çalışanların olduğu odayla sınırlıydı. Bu da temas süresinin önemini gösteriyordu.

Seul yetkililerinin raporuna göre, temas süresi olasılıkla enfeksiyonu yayan başlıca etkendi. Bilim adamları ve sağlık uzmanları, insanlara uzaktan çalışmaları, gerçek maske kullanmaları, ofis malzemelerini bile paylaşmamaları, büyük toplantıların iptali, erişim noktaları ile yiyecek ve içecek yerlerinde kalabalıktan kaçınılması ve doğal havalandırmanın yeterli olması gibi önerilerle riski azaltmayı hedefliyorlar. İspanya Ulusal Araştırma Konseyi Çevresel Değerlendirme ve Su Çalışmaları Enstitüsü’nde araştırmacı olan Maricruz Minguillón, “Ortamların kalabalık olmasını ve insanların birlikte geçirdikleri zamanı azaltmalıyız” diyor. “Her iki faktörü de azaltırsak riski azaltırız”.

Ofiste bulaşma nasıl önlenebilirdi?

2. RESTORAN– Koronavirüs nasıl bulaşıyor

24 Ocak’ta Çin’in Guangzhou kentinde yapılan bir yeni yıl yemeği, kapalı mekanda risklerin neler olduğuna dair iyi bir örnektir. Bu senaryo, Çin sağlık yetkilileri tarafından çok ayrıntılı analiz edilmiş ve uzun süreli birlikteliğin ve yeterli havalandırma olmamasının belirleyici risk faktörleri olduğu sonucuna varılmıştır. Ayrıca, gerçek maske kullanılmaması ve yakın mesafe de bulaşma riskini misliyle artırmaktadır.

Restorandaki kameralar, enfekte olanların tuvaletlerde veya virüsün bulaşmasına yol açabilecek başka bir yerde birbirleri ile temas etmediğini gösteriyor. Covid-19’un bulaşmasında yakın temas önemli bir rol oynasa da, bilim adamlarına göre, kalabalık ve yeterli havalandırılmayan -Restorandaki pencereler kapalıydı- odalarda virüsün havadaki küçük damlacıklar (Aerosoller) aracılığıyla bulaşma riski de çok yüksektir. Bilim adamları Covid-19’un yayılmaması için aşırı kalabalığı önlemenin, ayrıca binalarda ve toplu taşıma araçlarında iyi havalandırmanın hayati önem taşıdığını belirtip kapalı hava sirkülasyonundan kaçınmayı ve faaliyetlerin mümkün olduğunca açık havada düzenlenmesinde ısrar ediyorlar.

Restoranda bulaşma nasıl önlenebilirdi?

3. OTOBÜS

ABD’li bilim insanları ile Çinli yetkililer ve araştırmacılar iki otobüste 50’şer dakika seyahat ettikten sonra Budist bir törene katılan insanlarda meydana gelen salgını incelediler. Semptomları olmayan enfekte bir yolcu, klima ile kapalı hava sirkülasyonu yapan araçlardan birinde seyahat ediyordu. O otobüsteki 23 yolcu enfekte oldu. Johns Hopkins Üniversitesi’nde epidemiyolog olan Emily Gurley, “Bu salgındaki enfekte kişi, süper bir yayıcı gibi görünüyor” diyor. “Restoranda olduğu gibi, enfeksiyonun yayılma mekanizması pencerelerin kapalı olması ve kapalı devre çalışan klimanın aerosoller ve damlacıkları daha uzağa yayması ile açıklanabilir” diye de ekliyor.

Otobüste bulaşma nasıl önlenebilirdi?

Yapılan birçok çalışma, hijyen, mesafe ve özellikle de gerçek maskelerin kullanılması koşuluyla toplu taşımanın düşük riskli olabileceğini göstermiştir. Toplu taşıma araçlarının sürücüleri için özel koruma önlemlerinin getirilmesi, havalandırmanın iyileştirilmesi ve kalabalığı azaltmak için yolcu otobüsü ve tren seferlerinin artırılması da önemlidir.

İnsanların uzun süre bir arada olduğu herhangi bir ortamda, bizi enfeksiyon riskinden korumada en etkili olanlara öncelik verilerek bu önlemler alınmalıdır.

Koronavirüs Nasıl Bulaşıyor? Daha da önemlisi bunu nasıl durdurabiliriz?

Günümüzde sağlık yetkilileri, enfekte kişinin konuşması ve öksürmesi ile yayılan damlacıkların yakınında bulunan insanların gözlerine, ağzına veya burnuna ulaşmasının koronavirüsün başlıca bulaş yolu olduğunu kabul etmektedir. Hastalık taşıyan mikroorganizmaları üzerinde bulunduran ve insanlara bulaşmasına sebep olan cansız objelere “Fomit” denmektedir (Örneğin üzerinde aktif virüsleri taşıyan plastik, cam, metal objeler). ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC), fomitlerdeki virüsler nedeniyle hastalığa yakalanma riskinin çok az olduğunu artık kabul etmiştir. Avrupa Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (ECDC) de fomit kaynaklı tek bir Covid-19 vakası saptanmadığını bildirmiştir (Eşyalardan bulaşır diye korkmayalım artık).
Sonuç olarak, kızamık kadar bulaşıcı olmasa da, bilim adamları artık aerosollerin (100 mikrondan daha küçük çapta olup havada saatlerce asılı kalabilen solunum damlacıkları, bulaşıcı parçacıklar) bulaştırıcı olduğunu kabul ediyorlar. Yani en tehlikeli ve belki de tek bulaş yolu aerosoller olabilir ve enfekte kişi nefes alıp verdiğinde ortama salınan aerosollerin solunması ile hastalık bulaşıyor. Aerosoller ağızdan çıktıktan sonra havada asılı kalıp birikmeye başlar ve havalandırması olmayan kapalı bir odada birikmeye devam eder (tıpkı havalandırması olmayan ve sürekli sigara içilen bir mekanda odanın sigara dumanı ile dolması gibi).

Havalandırması olmayan bir odada, enfekte bir kişinin dakikalar içinde açtığı aerosol miktarı temsili olarak şöyledir:

Yüksek sesle konuşmak, bağırmak, şarkı söylemek

Hatta kapalı ve yetersiz havalandırılan alanlarda uzun süre bağırmanın ve şarkı söylemenin de bulaşma riskini artırdığını söyleyebiliriz. Bunun nedeni, yüksek sesle konuşmanın, konuşmamaya oranla 50 kat daha fazla virüs yüklü aerosol yaymasıdır. Bunlar havalandırmanın yetersiz olduğu bir yerde giderek birikir ve bu birikim de bulaş riskini artırır. Bilim adamları, maske takmayan, maskeyi uygun takmayan veya sahte maske takan enfekte kişilerin, beş metre yarıçapları içinde bulunan diğer kişilere virüsü bulaştırabileceğini göstermiştir. Bulaşmanın şiddeti, enfekte kişinin ne kadar süre yakınında bulunulduğuna ve enfekte kişinin yaptığı eyleme göre değişir (Sessizce durması, konuşması veya bağırması gibi).

Aşağıdaki örnekte, hangi koşulların bulaşma riskini artırdığı özetlendi

“Risk altındaki” insanlar arasında bulaşma olasılığını hesaplamak için, Colorado Üniversitesi’nden Profesör José Luis Jiménez liderliğindeki bir grup bilim insanı tarafından geliştirilen “Covid Havadan Bulaşma Tahmin Aracı” kullanıldı. Bu araç, aerosol ile bulaşmayı engelleyen önlemlerin önemini vurgulamayı amaçlar. Hesaplama aracı bulaşmayı etkileyen sayısız değişkenlerin hepsini kapsamaz, ancak kontrol edebileceğimiz koşulları değiştirerek bulaşma riskini nasıl azaltabileceğimizi gösterir.

Sonuç – koronavirüs nasıl bulaşıyor

Simülasyonlar sırasında denekler önerilen güvenli mesafeyi koruyarak damlacıklar yoluyla bulaşma riskini ortadan kaldırabilirler ama tüm önleyici tedbirler aynı anda uygulanmazsa yine de enfekte olabilirler. Önleyici tedbir olarak doğru havalandırma, karşılıklı konuşmaları kısa tutmak, katılımcı sayısını azaltmak ve gerçek yüz maskelerini kullanmayı sayabiliriz. İdeal olan açık havadır, çünkü şartlardan bağımsız olarak bulaşıcı aerosoller açık havada hızla dağılıp kaybolur. Enfekte kişiden yeterince uzak durulmazsa bulaşma olasılığı artar çünkü bu durumda sadece aerosollerden değil enfekte kişinin o anda saçtığı damlacıklardan da bulaşma riski olur. Daha da kötüsü, eğer biri enfekte iki kişi birbirine çok yakın olursa yeterli havalandırma olsa bile bulaşma olabilir.
Yukarıda söz ettiğimiz üç farklı (ofis, restoran, otobüs) senaryoda gösterilen hesaplamalar, ayrıntılı olarak analiz edilmiş gerçek salgınların değerlendirilmesiyle aerosol ile bulaşın nasıl gerçekleştiğine ilişkin çalışmalara dayanmaktadır.

 

Kaynak: 1, 2

(*) Araştırma Kaynakları

• ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi,
• Guangzhou ve Hangzhou Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi,
• Johns Hopkins Sağlık Güvenliği Merkezi,
• İspanya Ulusal Araştırma Konseyi’nin Çevresel Değerlendirme ve Su Çalışmaları Enstitüsü,
• Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi,
• Uluslararası Hava Kalitesi ve Sağlığı Laboratuvarı (DSÖ),
• Güney Kore Hükümeti

camekanS size şunları da öneriyor

♥ Coronavirüs (Covid-19) Hakkında, Doğru Bilinen 8 Yanlış!

♥ Dünyanın En Ünlü Astrologu Susan Miller’ın Koronavirüs Ne Zaman Bitecek? Sorusuna Cevabı

♥ Bu kategorideki diğer yazılar için buraya basın

♥ Anasayfa